Than hoạt tính được ứng dụng nhiều trong đời sống nhưng thường hay bị nhầm lẫn với bột than tre (vốn được ứng dụng nhiều công nghệ thực phẩm). Vậy hãy cùng mục Sức khoẻ dinh dưỡng của Khoeplus24h tìm hiểu rõ hơn về than hoạt tính là gì? Các công dụng của loại than hoạt tính này ra sao nhé!
Than hoạt tính là gì?
Than hoạt tính là loại màu đen, được làm từ than bùn, than đá, thanh cốc, than xương, mùn cưa hoặc than sinh học (như gáo dừa, vỏ trái cây, rơm,…). Chúng được xử lý ở nhiệt độ rất cao để làm thay đổi cấu trúc bên trong, trở nên xốp hơn so với các loại than khác.
Than hoạt tính được ứng dụng nhiều trong đời sống, nhất là lĩnh vực y tế. Vì đặc tính xốp và mang điện tích âm, nên than hoạt tính có khả năng hút các phân tử mang điện tích dương – chính là các chất độc và khí độc trong cơ thể. Sau đó, chúng sẽ mang các chất gây hại ra ngoài cơ thể theo con đường phân.
Các công dụng của than hoạt tính đối với sức khỏe và đời sống
Bột than hoạt tính được ứng dụng rộng rãi trong đời sống và sức khỏe nhờ có một số công dụng nổi bật như:
Thải độc cơ thể
Than hoạt tính có thể cải thiện chức năng của thận bằng cách giảm đi số lượng chất thải trong cơ thể mà thận phải lọc.
Quá trình lọc máu diễn ra tốt trong cơ thể khi thận được khỏe mạnh. Thế nhưng ở những người bị bệnh thận mãn tính thì việc loại các chất thải độc trở nên kém đi, nhất là việc bài trừ chất urê vì chức năng của thận bị suy yếu.
Than hoạt tính được chứng minh là có thể loại bỏ các chất độc (như urê và indoxyl sulfat) qua nước tiểu theo kết quả nghiên cứu trên cơ thể chuột.
Ngoài ra, bột than hoạt tính còn kéo theo các chất độc này ra ngoài cơ thể qua con đường thải phân – kết quả này được chứng minh trong cuộc thử nghiệm khi người ta kết hợp việc uống bột than hoạt tính với chế độ ăn ít protein của các bệnh nhân bị bệnh thận giai đoạn cuối.
Bên cạnh đó, than hoạt tính đã được chứng minh khi có khả năng cải thiện chức năng thận của những người bị bệnh thận mãn tính, cũng như khả năng làm giảm cả nồng độ urê trong máu và chất độc khác ở những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối ở nhiều cuộc nghiên cứu khác.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần nhiều bằng chứng nghiên cứu hơn trước khi đưa ra kết luận than hoạt động hay than tre có tác dụng thải độc cho cơ thể.
Đặc biệt, than hoạt tính còn có công dụng trong việc giảm bớt mùi khó chịu ở những người bị mắc hội chứng mùi cá (TMAU – trimethylaminuria).
TMAU là hợp chất có mùi giống với mùi cá thối, được tích tụ trong cơ thể. Với những người khỏe mạnh, có thể sẽ chuyển TMAU thành một hợp chất nhẹ mùi hơn và bài tiết qua nước tiểu.
Thế nhưng, với những người bị hội chứng mùi cá thì cơ thể lại không cỏ đủ enzyme để thực hiện quá trình chuyển đổi này, làm cho TMA được tích tụ lâu ngày trong cơ thể, có thể giữ nguyên mùi đi ra theo nước tiểu, mồi hôi hoặc hơi thở.
Theo kết quả nghiên cứu thì người ta chứng minh than hoạt tính có thể làm giảm nồng độ mùi tanh của TMA trong nước tiểu.
Giảm lượng cholesterol trong máu
Than hoạt tính có khả năng làm giảm hàm lượng cholesterol trong máu vì nó có thể liên kết với cholesterol và các axit mật chứa cholesterol trong ruột, giúp cơ thể tránh hấp thụ cholesterol.
Chẳng hạn, theo kết quả nghiên cứu diễn ra trong 4 tuần của 7 bệnh nhân có nồng độ cholesterol cao, cho thấy: cơ thể giảm đi 25% cholesterol toàn phần và 25% cholesterol xấu LDL, đồng thời làm tăng 8% cholesterol HDL tốt khi sử dụng 24g bột than hoạt tính mỗi ngày.
Và có rất nhiều cuộc nghiên cứu khác cũng đều cho kết quả tương tự, thậm chí các cuộc nghiên cứu này đều được tiến hành từ rất lâu, vào những năm 1980.
Giảm tình trạng đầy hơi
Những lỗ rỗng trên than sẽ có tác dụng hút khí thừa trong ruột, làm cho cơ thể không có cảm giác bị đầy hơi, khó chịu trong bụng.
Theo kết quả của cuộc nghiên cứu vào năm 2012, được tiến hành trên 45 người có tiền sử chứa nhiều khí trong ruột, cho thấy: việc uống 448mg than hoạt tính 3 lần/ngày trong 2 ngày trước khi kiểm tra siêu âm đường ruột và uống thêm 672mg buổi sáng vào ngày kiểm tra, đã giảm đi lượng khí đáng kể cũng như cải thiện tình trạng đầy hơi hiệu quả.
Ngoài ra, cuộc nghiên cứu khác vào năm 2017, than hoạt tính còn có công dụng lảm giảm chứng đau bụng mà không xuất hiện tác dụng phụ nào.
Cải thiện chứng tiêu chảy
Khi bị tiêu chảy, việc sử dụng thuốc để điều trị có thể sẽ gây ra tác dụng phụ làm ảnh hưởng đến sức khỏe. Vì thế, một số bác sĩ còn khuyến nghị rằng: bạn có thể cân nhắc việc dùng than hoạt tính để điều trị chứng tiêu chảy và đầy hơi.
Nhờ kết cấu xốp của than hoạt tính mang điện tích âm, chúng sẽ có xu hướng hút các phân tử mang điện tích dương – đó là các chất độc và khí. Than hoạt tính sẽ không được hấp thụ vào cơ thể mà sẽ theo phân đi ra ngoài kèm với các chất độc bám trên chúng.
Đó là những thông tin từ kết quả đánh giá của nhiều cuộc nghiên cứu khác cho thấy.
Loại bỏ nấm mốc
Trong sinh hoạt hằng ngày, chúng ta có thể tiếp xúc với một số loại nấm mốc mà dường như ít để ý. Cứ thế, chúng sẽ tích tụ dần trong cơ thể và gây bệnh. than tre có thể liên kết với các loại nấm mốc đó, ngăn chặn cơ thể không hấp thụ bằng cách bài tiết chúng dưới dạng mồ hôi, nước tiểu hoặc phân.
Làm sạch nguồn nước
Than hoạt tính có khả năng loại bỏ kim loại năng và hàm lượng florua trong nước, nên thường được sử dụng trong hệ thống lọc nước. Chẳng hạn, cuộc thử nghiệm vào năm 2015, hệ thống lọc nước có sử dụng than hoạt tính trong 6 tháng sử dụng đã loại bỏ hầu hết 100% florua trong 32 mẫu nước chưa được lọc.
Tuy nhiên, chúng sẽ không có hiệu quả tối ưu trong việc diệt vi khuẩn, loại bỏ vi rút hoặc một số khoáng chất trong nước gây hại cho cơ thể.
Phân biệt than hoạt tính và than tre
Không ít người nhầm lẫn giữa than hoạt tính, than củi và than tre, vì cơ bản khi nhìn bên ngoài chúng khá giống nhau. Thế nhưng, đây là hai loại than khác nhau và bạn có thể dựa vào một số yếu tố để phân biệt than hoạt tính và than tre như sau:
| Than hoạt tính | Than tre | |
| Sản xuất từ | Gỗ, than đá, than củi hay than sinh học (như vỏ trái cây, xơ dừa,…) | Thân tre |
| Đặc tính | Màu đen Kích thước hạt to hơn than tre, có độ cứng nhất định. | Màu đen tuyền, không mùi và không vị Kích thước hạt siêu nhỏ, siêu mịn |
| Ứng dụng | Trong công nghiệp như xử lý chất thải, lọc không khí trong mặt nạ phòng độc (hay khẩu trang), lọc nước,… Trong y tế như là thành phần của thuốc trị đầy hơi, khó tiêu và tiêu chảy. | Trong thực phẩm chế biến như làm bánh, làm kem, thức uống,… Trong làm đẹp như là thành phần trong các loại mặt nạ, mỹ phẩm chăm sóc da. |
Xem thêm:
- Bột than tre – takesumi là gì? Tác dụng và các món ăn từ bột than tre
- Nên dùng bao nhiêu kem đánh răng là đủ để tốt cho răng miệng?
- Hướng dẫn sử dụng máy tăm nước đúng cách, hiệu quả tại nhà
Như vậy, Khoeplus24h đã bật mí xong cho bạn về những thông tin thú vị về than hoạt tính và các công dụng của loại than này cùng vói cách phân biệt nó với than củi và than tre ra sao rồi đấy!
