Dây thìa canh là một loại thảo dược phân bố chủ yếu tại các khu rừng nhiệt đới ở Ấn Độ, Châu Phi và Úc. Nó mang lại nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Vậy cụ thể thì dây thìa canh có tác dụng gì? Hãy cùng KHOEPLUS24H tìm hiểu ngay sau đây!
Tìm hiểu về dây thìa canh
Dây thìa canh là gì?
Dây thìa canh, có tên khoa học là Gymnema sylvestre, mọc hoang dại trong các khu rừng nhiệt đới tại Ấn Độ, Châu Phi và Úc. Đây là một loài cây bụi leo có thân gỗ và những chiếc lá lớn, giống như những chiếc thìa rộng mở. Toàn bộ cây gồm thân dây, lá, hoa và quả đều có thể được dùng làm thuốc.
Đặc điểm nhận dạng
Đặc điểm nhận dạng của dây thìa canh bao gồm:
- Thân cây thìa canh thường có chiều dài trung bình từ 6 đến 10 m và có đường kính khoảng 3 mm.
- Hoa của cây thìa canh có màu vàng rực rỡ, chúng nở thành các chùm hoa ở nách lá.
- Quả của cây có hình dạng giống hạt bầu, dài khoảng 6 cm và có hạt phẳng. Thời gian nở hoa thường xảy ra vào mùa giữa tháng 7 đến tháng 8. Khi chín, quả sẽ mở ra thành đôi, giống như hai chiếc thìa được mở rộ.
Phân loại cây thìa canh
Dây thìa canh có thể chia thành hai loại dựa trên kích thước lá:
- Cây thìa canh lá nhỏ: Có nhựa cây màu trắng hơi ửng vàng, và nó có khả năng làm mất vị ngọt trong một thời gian ngắn.
- Cây thìa canh lá to: Có lá lớn hơn gấp năm lần so với cây lá nhỏ, nhựa cây của nó có màu vàng đậm và có khả năng làm mất vị ngọt kéo dài hơn so với cây lá nhỏ.
Bộ phận thu hái và chế biến
Dây thìa canh là một loại cây có thể thu hái toàn bộ các bộ phận cây. Sau khi thu hoạch, quá trình chế biến đòi hỏi việc rửa sạch và phơi khô cẩn thận.
Để bảo quản tốt nhất, cần đặt chúng trong môi trường khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm thấp. Điều này giúp bảo quản chất lượng và tính chất của cây thìa canh, đảm bảo sự sử dụng hiệu quả trong các ứng dụng dược phẩm và công dụng khác của nó.
Phản ứng của cây thìa canh đối với cơ thể
Cây thìa canh có một số chất quan trọng như axit gymnemic, flavonoid, tanin, và nhiều hợp chất khác. Chúng đóng vai trò quan trọng trong cung cấp nhiều lợi ích cho sức khỏe con người.
Cây thìa canh giúp tăng sản xuất insulin và độ nhạy cảm của tế bào đối với insulin, kiểm soát đường huyết và ngăn chặn hấp thu đường từ ruột vào máu. Nó còn giúp giảm cholesterol và triglyceride, cải thiện sức khỏe tim mạch và đóng vai trò quan trọng trong quản lý tiểu đường.
Có thể bạn quan tâm: Bệnh tiểu đường nên ăn gì? Gợi ý 23 thực phẩm tốt cho người tiểu đường
Dây thìa canh có tác dụng gì?
Giảm viêm
Viêm đóng một vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi của cơ thể. Một số trường hợp viêm có thể coi là cơ chế tự nhiên bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại. Đặc biệt khi xảy ra vết thương hoặc nhiễm trùng.
Tuy nhiên, viêm mãn tính có thể gây nhiều vấn đề về sức khỏe. Trong dây thìa canh, chúng ta tìm thấy một lượng lớn tanin và saponin đây là các hợp chất có tính kháng viêm mạnh mẽ giúp giảm thiểu sự viêm nhiễm.
Có một mối liên hệ giữa tăng nồng độ đường huyết và sự gia tăng các dấu hiệu viêm trong cơ thể ở cả động vật và con người. Dây thìa canh thì có tác dụng trong việc giảm viêm bằng cách giảm quá trình hấp thu đường trong ruột.
Cung cấp các đặc tính kháng khuẩn
Một nghiên cứu của nhóm nghiên cứu do Beverly C. David (từ Ấn Độ) và các đồng nghiệp thực hiện vào năm 2013 đã khám phá ra rằng dây thìa canh có khả năng kháng khuẩn. Cụ thể, khi dịch chiết các chất từ lá dây thìa canh bằng cả nước và metanol, đã thấy rằng chúng có hiệu quả trong việc kháng khuẩn và kháng nấm đối với một số vi sinh vật như: Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Candida albicans, Candida tropicalis, và Candida krusei.
Chống oxy hóa và giảm căng thẳng do oxy hóa
Các hợp chất tanin và flavonoid có trong dây thìa canh được biết đến với khả năng chống oxy hóa. Người thừa cân thường có mức chất chống oxi hóa thấp hơn, trong khi mức căng thẳng oxy hóa lại cao. Điều này có liên quan đến nguy cơ mắc các bệnh lý chuyển hóa như tiểu đường, rối loạn chuyển hóa lipid, nhiễm mỡ gan và ung thư.
Một nghiên cứu trên chuột béo phì đã chỉ ra rằng dây thìa canh có khả năng tăng cường hệ thống tự nhiên chống oxy hóa trong cơ thể của chúng. Từ đó, loại cây này có thể giúp giảm căng thẳng oxy hóa do thừa cân.
Có thể bạn quan tâm: Thực đơn cho người bị gan nhiễm mỡ đủ dinh dưỡng, cải thiện sức khỏe
Cải thiện mức cholesterol và ngăn ngừa xơ vữa động mạch
Dây thìa canh có khả năng giúp giảm nồng độ triglycerid và cholesterol LDL trong cơ thể. Một nghiên cứu trên chuột được cho ăn nhiều chất béo cho thấy rằng chiết xuất từ dây thìa canh có khả năng duy trì cân nặng và ngăn chặn sự tích tụ mỡ ở gan.
Nghiên cứu khác được thực hiện trên con người vào năm 2004 với 60 người ở mức độ béo phì vừa phải (BMI=26) trong vòng 8 tuần đã chỉ ra rằng dây thìa canh giúp giảm nồng độ triglycerid và cholesterol LDL lần lượt là 20,2% và 19%. Đồng thời, nó còn tăng tỷ lệ cholesterol HDL, được coi là loại cholesterol tốt, lên đến 22%.
Các nồng độ cholesterol LDL và triglycerid cao thường là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh tim mạch nguy hiểm, như xơ vữa động mạch và nhồi máu cơ tim. Do đó, tác động tích cực của dây thìa canh trong cải thiện nồng độ này có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Có thể bạn quan tâm: Các bệnh về tim mạch và những triệu chứng điển hình để nhận biết
Tăng sản xuất insulin
Insulin, được sản xuất bởi tế bào beta trong tụy chịu trách nhiệm trong việc điều tiết nồng độ đường trong máu bằng cách giúp đưa đường vào tế bào. Khi tiểu đường xảy ra, cơ thể thường không sản xuất đủ insulin hoặc tế bào trở nên ít nhạy cảm hơn với hormone này theo thời gian. Kết quả là, nồng độ đường trong máu duy trì ở mức cao.
Dây thìa canh được biết đến có khả năng kích thích tụy sản xuất insulin và thúc đẩy tái tạo của các tế bào trong tụy chuyên trách về sản xuất insulin. Điều này có thể giúp kiểm soát nồng độ đường trong máu ở những người mắc tiểu đường.
Hiện tại, có nhiều loại thuốc được phát triển để tăng tổng hợp insulin và tăng khả năng nhạy cảm của cơ thể đối với insulin. Tuy nhiên, các phương pháp hỗ trợ bằng thảo dược đang được nghiên cứu và phát triển để cung cấp thêm lựa chọn trong việc điều trị tiểu đường.
Có thể bạn quan tâm: 7 thực đơn cho người tiểu đường siêu chi tiết tốt cho sức khỏe
Giảm cảm giác thèm ăn đường
Một trong những thành phần đặc biệt của dây thìa canh là gurmarin, một peptide có cấu trúc tương tự đường. Khi tiêu thụ dây thìa canh, peptide này kết hợp với các receptor (thụ thể cảm nhận) vị ngọt trên lưỡi, làm cho chúng trở nên không cảm nhận được vị ngọt.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất từ dây thìa canh có khả năng làm giảm khả năng cảm nhận vị ngọt. Điều này có nghĩa là đồ ăn ngọt trở nên ít hấp dẫn hơn, đặc biệt đối với những người mắc tiểu đường.
Một nghiên cứu đã được thực hiện trên những người tham gia chế độ ăn kiêng khi cho họ sử dụng chiết xuất từ dây thìa canh. Kết quả cho thấy, những người này có ít cảm giác thèm đồ ngọt hơn trong bữa ăn tiếp theo so với những người không sử dụng chiết xuất này.
Giảm lượng đường trong máu
Tiểu đường là một vấn đề sức khỏe toàn cầu và dây thìa canh được biết đến với khả năng giúp kiểm soát nồng độ đường trong máu. Dược liệu này có tác dụng hạ đường huyết và ức chế sự hấp thụ đường ở ruột.
Nhiều nghiên cứu còn chỉ ra rằng dây thìa canh có thể hỗ trợ trong việc điều trị bệnh tiểu đường. Cụ thể là nó có thể giúp kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng của căn bệnh này.
Giảm cân an toàn
Một nghiên cứu kéo dài 3 tuần trên chuột đã ghi nhận sự giảm trọng lượng ở những con chuột sử dụng chiết xuất dây thìa canh. Trong nghiên cứu khác, những con chuột được ăn chế độ giàu chất béo và sử dụng chiết xuất thìa canh có xu hướng tăng cân ít hơn.
Trên con người, nghiên cứu trên 60 người béo phì ở mức vừa phải đã sử dụng chiết xuất dây thìa canh trong chế độ ăn thường thấy sự giảm trọng lượng cơ thể khoảng 5 – 6%. Đồng thời, lượng thức ăn tiêu thụ hàng ngày của họ cũng giảm đi. Dây thìa canh hoạt động bằng cách ức chế các thụ thể cảm nhận đường trên vị giác từ đó giúp giảm cảm giác thèm ngọt, dẫn đến việc tiêu thụ ít thức ăn ngọt và ít calo hơn.
Cây thìa canh có chữa tiểu đường được không?
Dây thìa canh ảnh hưởng đến nồng độ đường huyết bằng cách:
- Giảm cảm giác thèm ăn đường, giúp kiểm soát lượng thức ăn có đường.
- Kích thích tế bào beta trong tụy sản xuất insulin, làm tăng sự tổng hợp và tăng cường hoạt động của insulin.
- Ức chế quá trình hấp thụ glucose ở ruột.
Vì vậy, dây thìa canh có vai trò hỗ trợ quan trọng trong điều trị tiểu đường nhưng không thay thế hoàn toàn các loại thuốc và phương pháp điều trị tiểu đường khác. Bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết về vấn đề này nhé.
Uống nhiều dây thìa canh có tốt không?
Đối tượng chống chỉ định dùng dây thìa canh
Dây thìa canh có tiềm năng hữu ích cho nhiều người, nhưng cũng cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho các đối tượng sau đây sử dụng:
- Người mắc tiểu đường: Dây thìa canh thường được sử dụng để kiểm soát đường huyết ở người tiểu đường. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định liệu dây thìa canh có phù hợp và an toàn cho tình trạng sức khỏe của bạn hay không.
- Người đang mang thai hoặc cho con bú: Hiện chưa có đủ thông tin về an toàn của dây thìa canh đối với phụ nữ mang thai hoặc cho con bú, do đó, cần thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Người dị ứng hoặc quá mẫn cảm: Nếu bạn có tiền sử dị ứng đối với các thành phần trong dây thìa canh, hãy tránh sử dụng nó.
Cách sử dụng và liều lượng quy định
Trong y học cổ truyền, dây thìa canh thường được sử dụng dưới các hình thức như pha trà, bột lá, hoặc lá có thể được nhai trực tiếp. Tuy nhiên, trong y học hiện đại, dây thìa canh thường được cung cấp dưới dạng viên nang chiết xuất hoặc viên nén mục đích là để dễ dàng kiểm soát và quản lý liều lượng.
Cách sử dụng dây thìa canh và liều lượng khuyến cáo thường phụ thuộc vào phương thức sử dụng và tình trạng bệnh của người dùng:
- Trà: Lá dây thìa canh được đun sôi trong khoảng 5 phút, sau đó ngâm trong 10 – 15 phút trước khi uống.
- Bột lá: Bắt đầu với liều 2g, có thể tăng lên 4g nếu không có tác dụng phụ.
- Viên nang: Mỗi viên nang thường chứa khoảng 100mg dây thìa canh, và người dùng thường dùng 3 – 4 lần mỗi ngày.
Hãy luôn tuân thủ hướng dẫn của sản phẩm và bắt buộc phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dây thìa canh để đảm bảo an toàn. Không tự ý tăng liều dây thìa canh mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế.
Tác dụng phụ khi sử dụng dây thìa canh không đúng cách
Mặc dù dây thìa canh thường an toàn, nhưng việc sử dụng quá mức có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy, buồn ngủ, hoặc tức ngực. Hãy chọn sản phẩm từ nguồn đáng tin cậy để đảm bảo chất lượng và sự an toàn. Sử dụng quá liều hoặc sản phẩm kém chất lượng có thể gây hại.
Lưu ý khi sử dụng dây thìa canh
Dây thìa canh được coi là an toàn cho hầu hết mọi người. Tuy nhiên, không nên sử dụng dây thìa canh cho trẻ em, phụ nữ đang mang thai và cho con bú cũng như người có kế hoạch mang thai trong tương lai.
Ngoài ra, quan trọng phải nhớ rằng, mặc dù dây thìa canh có khả năng kiểm soát lượng đường trong máu, nhưng nó không thể thay thế cho các loại thuốc điều trị tiểu đường. Cần thảo luận với bác sĩ về việc sử dụng dây thìa canh trong kế hoạch điều trị của bạn và tuân thủ đúng liều lượng được đề xuất.
Xem thêm:
- Lá dâu tây có tác dụng gì? 7 tác dụng của lá dâu tây
- Lá xoài có tác dụng gì? 8 tác dụng của lá xoài
- Lá đinh lăng có tác dụng gì? Các tác dụng của lá đinh lăng
Như vậy là KHOEPLUS24H vừa cùng bạn tìm hiểu dây thìa canh có tác dụng gì. Bạn hãy chia sẻ cho gia đình và bạn bè cùng nắm rõ những thông tin cần lưu ý về loại cây này nhé. Nếu còn điều gì thắc mắc, hãy để lại bình luận bên dưới bài viết này!
Nguồn tham khảo: WebMD, Healthline.
