Tâm sen là một trong những thảo dược quý được sử dụng từ lâu đời với nhiều tác dụng như an thần, trị mất ngủ, hạ sốt, và giúp thư giãn tinh thần. Nhờ vào những thành phần tự nhiên, tâm sen còn được ưa chuộng trong việc cải thiện giấc ngủ. Hãy cùng chuyên mục Sức khỏe dinh dưỡng của KHOEPLUS24H khám phá chi tiết những tác dụng của tâm sen.
Tác dụng của tất cả bộ phận cây sen:
- Hạt sen: Hạt sen cung cấp protein, kali; hỗ trợ giấc ngủ, giảm viêm, phục hồi cơ thể.
- Vỏ hạt sen: Vỏ hạt sen có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm cholesterol, làm mát và giải nhiệt.
- Gương sen: Tác dụng của gương sen giúp làm đẹp da, tăng cường sức khỏe với protein, vitamin C.
- Nhị sen: Nhị sen có công dụng cải thiện tiêu hóa, tăng cường sức khỏe tổng thể.
- Lá sen: Uống nước lá sen có tác dụng giảm mỡ máu, hỗ trợ tiêu hóa.
- Ngó sen: Trong ngó sen giàu vitamin C, chất xơ; hỗ trợ giảm cân, điều hòa kinh nguyệt.
- Củ sen: Củ sen cung cấp vitamin C, kali, chất xơ; kiểm soát cholesterol, hỗ trợ tiêu hóa.
Tâm sen là gì?
Tâm sen là phần lõi màu xanh nằm bên trong hạt sen, thường được gọi là liên tử tâm hay tim sen. Đây là bộ phận nhỏ bé nhưng lại có giá trị dinh dưỡng và dược tính rất cao. Từ xa xưa, tâm sen đã được sử dụng trong các bài thuốc đông y để hỗ trợ điều trị mất ngủ, giảm căng thẳng, và hạ huyết áp.
Về giá thành, tâm sen được bán ở nhiều nơi dưới dạng tươi hoặc khô, chủ yếu là tâm sen khô do dễ bảo quản. Giá tâm sen khô dao động từ 400.000 – 600.000 đồng/kg, tùy vào chất lượng và nơi bán. Người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm mua ở các tiệm thuốc đông y, cửa hàng dược liệu hoặc các trang thương mại điện tử.
Thành phần dinh dưỡng của tâm sen
Tác dụng của các hoạt chất trong tâm sen:
- Asparagin: Có tác dụng lợi tiểu và làm dịu thần kinh, giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ.
- Neferin: Được biết đến với khả năng chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào thần kinh và cải thiện chức năng tim mạch.
- Alkaloid: Chất an thần, giúp giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện giấc ngủ.
- Pronuxiferin: Có tác dụng chống oxy hóa và bảo vệ tế bào khỏi các tổn thương do gốc tự do.
- Nelumbin: Chất gây vị đắng của tâm sen, giúp an thần và hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ, lo âu.
- Metylcoripalin: Giúp cải thiện chức năng tuần hoàn máu và làm dịu hệ thần kinh.
- Lotusin: Có tác dụng chống viêm, bảo vệ tế bào và cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Axit amin: Cần thiết cho việc sản xuất protein, giúp duy trì sức khỏe toàn diện và phục hồi cơ thể.
Nhờ những thành phần này, tâm sen mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, tuy nhiên cũng cần sử dụng hợp lý để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
Tác dụng của tâm sen tốt cho sức khỏe
Chữa chứng mất ngủ
Tâm sen chứa nhiều hoạt chất có lợi như asparagin, neferin, alkaloid (liensinin, pronuxiferin, nuciferin, nelumbin), giúp an thần và làm giảm căng thẳng. Nhờ các hợp chất này, tâm sen giúp cải thiện giấc ngủ, mang đến giấc ngủ ngon và sâu, đặc biệt hữu ích trong việc điều trị chứng mất ngủ.
Giúp thanh nhiệt, chữa bí tiểu
Theo Đông y, tâm sen có tính hàn và vị đắng nhờ chất nelumbin, giúp thanh nhiệt, hạ hỏa hiệu quả. Asparagin có trong tâm sen còn có tác dụng lợi tiểu, giúp chữa bí tiểu và loại bỏ nhiệt độc trong cơ thể.
Hỗ trợ điều trị bệnh huyết áp và ổn định nhịp tim
Xem thêm:
- Bệnh cao huyết áp nên ăn gì? Tổng hợp các món ăn cho người cao huyết áp
- Người bị huyết áp cao nên kiêng những thức ăn gì để ổn định huyết áp?
Alkaloid như nuciferin và neferin trong tâm sen giúp làm giãn cơ trơn thành mạch, hỗ trợ điều chỉnh huyết áp, làm giảm căng thẳng lên hệ tim mạch. Các hợp chất này còn cải thiện lưu thông máu ở động mạch vành, giúp ổn định nhịp tim và tăng cường sức khỏe tim mạch.
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Alkaloid trong tâm sen, đặc biệt là pronuxiferin, có khả năng ức chế enzym α-glucosidase, giúp ngăn ngừa tăng nồng độ glucose trong máu. Cùng với polysaccharide và axit amin, tâm sen còn hỗ trợ tái tạo insulin, cải thiện quá trình chuyển hóa carbohydrate và kiểm soát lượng lipid trong máu.
Giảm cân hiệu quả
Các hoạt chất trong tâm sen, đặc biệt là các alkaloid, có tác dụng kiểm soát lượng đường và lipid trong máu, giúp hỗ trợ giảm cân khi sử dụng đúng liều lượng. Việc tiêu thụ tâm sen có thể giúp giảm béo phì và cải thiện sức khỏe tim mạch.
Cải thiện làn da
Nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa, như metylcoripalin và lotusin, tâm sen giúp ngăn ngừa tác động của các gốc tự do, cải thiện làn da và giảm các vấn đề như mụn trứng cá và da xỉn màu. Sử dụng trà tâm sen thường xuyên có thể giúp làn da khỏe mạnh và sáng hơn.
Hỗ trợ tiêu hóa
Tâm sen giàu chất xơ và các hoạt chất như axit amin, giúp cải thiện hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ chức năng đường ruột hiệu quả. Uống trà tâm sen có thể giúp cơ thể hấp thụ dưỡng chất tốt hơn.
Hỗ trợ chống trầm cảm
Các hoạt chất như isoliensinine và lieensinine trong tâm sen có tác dụng an thần, giảm căng thẳng, giúp người dùng thư giãn và ngăn ngừa trầm cảm. Sử dụng trà tâm sen đều đặn có thể cải thiện tâm trạng và giúp giảm stress hiệu quả.
Chữa ù tai, dị tinh, mộng tinh
Nhờ các dược tính từ neferin và alkaloid khác, tâm sen còn có thể hỗ trợ điều trị các vấn đề liên quan đến ù tai, dị tinh, và mộng tinh, mang lại sự cân bằng và cải thiện sức khỏe sinh lý.
Tâm sen không chỉ có nhiều lợi ích sức khỏe mà còn là một bài thuốc thiên nhiên hữu ích, hỗ trợ nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau khi được sử dụng đúng cách.
Cách sử dụng tâm sen chữa mất ngủ đúng cách
Tâm sen từ lâu đã nổi tiếng với công dụng chữa mất ngủ, tuy nhiên, khi sử dụng tâm sen chữa mất ngủ, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau để đạt hiệu quả tốt nhất.
Hiểu rõ tình trạng mất ngủ của cơ thể
Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thành Long (chuyên gia tư vấn Tâm lý của Phòng khám Tâm lý, Bệnh viện ĐKQT), mất ngủ có thể xuất hiện với nhiều dấu hiệu khác nhau:
- Mất ngủ kèm theo hiện tượng nhiệt cơ thể, như cảm giác bốc hỏa.
- Xuất hiện các triệu chứng ù tai, miệng khô, lưỡi đỏ, mạch tế sác,…
Với các dấu hiệu mất ngủ nhẹ, việc dùng tâm sen với liều lượng hợp lý có thể cải thiện tình trạng này. Tuy nhiên, đối với những người mất ngủ thuộc thể hư nhược (thể hàn), thường có các triệu chứng như mê sảng, dễ tỉnh giấc, suy giảm ăn uống,… thì việc sử dụng tâm sen có thể làm tình trạng mất ngủ nghiêm trọng hơn.
Do đó, đối với những người mắc các bệnh lý khác như tim mạch, tiêu hóa hay huyết áp thấp, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng tâm sen để chữa mất ngủ.
Sử dụng liều lượng tâm sen thích hợp
Tâm sen chứa alcaloid, một hoạt chất có tác dụng an thần, nhưng khi sử dụng liên tục, nó có thể tích lũy độc tính trong cơ thể. Vì vậy, việc sử dụng tâm sen chữa mất ngủ cần tuân theo liều lượng và thời gian sử dụng hợp lý để tránh tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa hay đi lỏng mãn tính.
Liều lượng khuyến nghị:
- Với tâm sen tươi: Chỉ nên sử dụng từ 15 – 20g/ngày.
- Với tâm sen khô: Dùng khoảng 20 – 30g/ngày là phù hợp.
Lưu ý khi uống tâm sen
Khi uống tâm sen, bạn cần nắm rõ những lưu ý sau để đạt được công dụng tốt nhất:
- Chọn mua sản phẩm tâm sen tại các địa chỉ có uy tín cao.
- Tránh mua phần tâm sen đã bị nấm mốc hoặc không có nguồn gốc rõ ràng.
- Bảo quản tâm sen ở những nơi khô ráo, thoáng mát.
- Nên sử dụng phần tâm sen đã được chế biến để giảm bớt độc tính và tính hàn của loại dược liệu này.
- Liều lượng và cả thời gian sử dụng cũng nên đảm bảo ở mức vừa phải để không gặp các tác dụng phụ như: rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, lo âu, nhịp tim bất thường.
- Tránh uống nó vào thời điểm bụng đang đói và nên dùng sau bữa ăn khoảng 15 phút để phát huy tốt nhất hiệu quả.
Vậy nên, tâm sen là một phương thuốc quý giúp chữa mất ngủ, nhưng cần được sử dụng đúng cách và phù hợp với từng tình trạng cơ thể.
Tác hại của tâm sen khi dùng không đúng cách
Mặc dù tâm sen có nhiều lợi ích, việc sử dụng không đúng cách hoặc lạm dụng có thể dẫn đến một số tác hại như:
- Ngộ độc: Tâm sen chứa alkaloid, nếu sử dụng quá liều lượng có thể gây ra triệu chứng ngộ độc như buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi.
- Ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa: Sử dụng tâm sen quá nhiều có thể làm giảm chức năng tiêu hóa, gây đầy hơi, khó tiêu.
- Hạ huyết áp quá mức: Tâm sen có tác dụng hạ huyết áp, vì vậy nếu dùng không kiểm soát, đặc biệt là người có huyết áp thấp, có thể gây ra tình trạng hạ huyết áp đột ngột.
Để tránh những tác hại trên, cần tuân theo liều lượng khuyến cáo và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt với những người có tiền sử bệnh lý về tim mạch hay tiêu hóa.
Những ai không nên uống tâm sen
Nếu bạn thuộc các đối tượng sau thì không nên uống tâm sen:
- Người bị hàn nhiệt.
- Người bị huyết áp thấp.
- Trẻ nhỏ.
- Mẹ bầu hay mẹ đang cho con bú.
- Người bị rối loạn kinh nguyệt.
- Người bị rối loạn chức năng sinh lý.
- Người bị mất ngủ thể hàn, tỳ vị hư yếu.
- Người có thể trạng đang suy nhược và mệt mỏi.
Các món ngon từ tâm sen
Có rất nhiều món ăn ngon sử dụng hạt sen, các bạn nhớ thử. Tuy nhiên, để phát huy hết công dụng của các món ăn từ hạt sen, bạn nên dùng loạ hạt sen có cả tâm sen bên trong. Dưới đây là một số gợi ý món ăn ngon từ tâm sen bạn có thể tham khảo:
- Gà hầm hạt sen táo đỏ.
- Chè làm từ táo đỏ, vải và hạt sen.
- Cháo sò điệp gạo lứt và hạt sen.
- Lòng heo hấp hạt sen.
Câu hỏi liên quan về tác dụng của tâm sen
Tâm sen có tác dụng chữa mất ngủ không?
Có, tâm sen chứa alkaloid giúp an thần, làm dịu căng thẳng và cải thiện giấc ngủ.
Có nên sử dụng tâm sen hàng ngày không?
Không nên sử dụng quá thường xuyên vì tâm sen có thể gây tác dụng phụ như ngộ độc, ảnh hưởng hệ tiêu hóa và hạ huyết áp.
Tâm sen có tác dụng hạ huyết áp không?
Đúng, tâm sen có tác dụng hạ huyết áp nhờ chứa magie và kali, tuy nhiên cần thận trọng khi dùng với người có huyết áp thấp.
Tâm sen có phù hợp cho trẻ em không?
Tâm sen không khuyến khích sử dụng cho trẻ em, đặc biệt trẻ nhỏ, do có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn nếu không sử dụng đúng liều lượng.
Xem thêm:
- Uống nước lá gì dễ ngủ? 3 loại nước lá giúp bạn ngủ ngon hơn
- 7 cách xoa bóp chân giúp ngủ ngon tốt cho sức khỏe tại nhà
- Có nên đeo đai nịt bụng khi ngủ không và những điều cần lưu ý?
Tâm sen không chỉ giúp an thần, cải thiện giấc ngủ mà còn có nhiều lợi ích khác cho sức khỏe như hạ sốt, làm dịu tâm trạng. Việc sử dụng đúng cách sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất. Hãy bổ sung tâm sen vào chế độ chăm sóc sức khỏe để tận dụng những công dụng tuyệt vời mà nó mang lại.
Nguồn tham khảo:
